سخنان حکيمانه بزرگمهر

سخنان حکيمانه بزرگمهر


بزرگمهر (بوذرجمهر حکيم) وزير دربار انوشيروان عادل پادشاه  بلند مرتبه سلسله ساسانيان ايران بود :

ستوده و نيک فرجام کسي است که دادگر و نيکنام و در کردار و گفتار به هنجار باشد . بزرگمهر

آنچه دلخواه همه است جز تن درستي نيست ، که اگر کسي روزي از آن محروم شد آرزويي جز بدست آوردنش ندارد . بزرگمهر...

بقیه در ادامه مطلب...

 سخنان حکيمانه بزرگمهر


بزرگمهر (بوذرجمهر حکيم) وزير دربار انوشيروان عادل پادشاه  بلند مرتبه سلسله ساسانيان ايران بود :

ستوده و نيک فرجام کسي است که دادگر و نيکنام و در کردار و گفتار به هنجار باشد . بزرگمهر

آنچه دلخواه همه است جز تن درستي نيست ، که اگر کسي روزي از آن محروم شد آرزويي جز بدست آوردنش ندارد . بزرگمهر

فر و شکوه زماني فزوني مي يابد که دانا نزدمان ارجمند باشد ، و کام بدخواه را به زهر بي اعتنايي بيالايم . بزرگمهر

برترين دانش ها يزدان پرستي است . بزرگمهر

دانايان روشندل مي دانند که دوران زندگي دراز نيست ، تن آدمي از اين جهان است و روان از سراي ديگر . بزرگمهر

دل در آرزوي آنچه دسترسي بدان متصور نيست نبايد بست ، از آنکه مايه رنج تن و بلاي جان است . بزرگمهر

کسي در شمار دانايان است که بر آنچه از دستش رفته افسوس نخورد  ، از نايافته به رنج نباشد ، چون در طلب مرادي با سختي رويا رو شود سست نگردد و دل به نااميدي نسپارد . بزرگمهر

خود را با هوس نزديک مکن که خرد از تو روي بر مي تابد . بزرگمهر

اگر خرسند و رضا باشي زندگي به دلخواه مي سپاري . بزرگمهر

در آيين خرد در هر کاري انديشه بايد . بزرگمهر

براي آدمي دشمن دانا از دوست نادان بهتر است . بزرگمهر

ديو کين و ديو سخن چيني گزنده است . سخن چين هرگز جز به دروغ لب نمي گشايد . گفتارش هميشه بي فروغ است .دو روي و سخن چين از مهر يزدان بي بهره اند و از او در هراسند . بزرگمهر

هرکس گوش نصيحت نيوش داشته باشد ، و دل به آموختن بسپارد ، بسا سخنان سودمند که از دانايان بشنود . بزرگمهر

کسي که زبانش را از بد گفتن باز دارد ، و دل هيچ کس را به گفتن سخنان زشت نيازارد . بزرگمهر

به نزديک خردمندان چهار چيز بر پادشاهان عيب است : ترسيدن در ميدان جنگ ، گريز از بخشندگي ، خوار داشتن راي خردمندان ، شتابزدگي و نا آرامي و بيقراري در کارها . بزرگمهر

سخني که سودي در آن نيست نگفتن بهتر ، چه سخن بي سود در مثل مانند، آتشي است که دودش بسيار و گرمي و فروغش سخت اندک باشد . بزرگمهر

براي نادان پيرايه اي سزاورتر و زيباتر از خاموشي نيست . بزرگمهر

فرخنده روزگار کسي است که اهرمن او را از راه راست بيرون نبرد و همواره بي گناه زندگي کند . بزرگمهر

کسي که به حکمت پروردگار معتقد و خستو باشد به بد ونيک روزگار نمي پردازد چنين بنده اي در پرستيدن يزدان بيشتر مي کوشد و از بد سکالي و پيروي ديوان مي پرهيزد ، ناکردني نمي کند و از رنجه کردن بي گناهان بيزاري مي جويد . بزرگمهر

نام جستن بي دليري ميسر نمي گردد ، و زمانه از بددلان بيزار است . بزرگمهر

اگر شاه به تو مهربان باشد دلير و گستاخ مشو ، از آنکه طبع شاه چون آتش است و دل شير از آن مي هراسد . بزرگمهر

اگر  کوه با همه سنگيني و عظمت و صلابت  که وي راست فرمان شاه را سبک دارد تيره راي خيره سري بيش نيست . بزرگمهر

به هنگام نبرد هوشيار و نگهدار تن خويش باش . چون دشمن در برابر تو ايستاد بر آشفته مشو و تدبير نيکو کن .  بزرگمهر

دل کسي که خاطر شاه دادگر از او مکدر باشد جايگاه ديو است . بزرگمهر

هر کس را سرنوشتي مقدر است . يکي روز و شب در طلب سربلندي و سروري به جان  مي کوشد و بهر ه اش جز خستگي و فرسودگي و نامرادي چيزي نيست . به تعبير ديگر در کنار چشمه روشن و گوارا تشنه  مي ماند. از سوي ديگر بي هنري بختيار ، بي آنکه تن به کار و کوشش بسپارد ، روزگار بر او مي خندد و از همه گونه آسايش و آرامش برخوردار مي گردد . پروردگار چنين خواسته و تدبير بر تقدير کارگر نمي افتد . بزرگمهر

دانش برترين داده هاي يزدان پاک است . خردمند هميشه سرور است ،  بزرگمهر

هر که تن درست و نيرو دارد هرگز سخن نادرست نمي گويد . دروغگويان همه بيمار و ناتوان و زبون اند . بزرگمهر

آنکه طالب آسايش جان و تن است بايد شکيبا و بردبار باشد ، در دوستي  و داد و ستد با مردم کژي و کاستي و فريبکاري نکند . چون گناهي از کسي بيند و بر او دست يابد ببخشد ، و کينه خواه و تيز خشم و دشمن سوز و نا بردبار نباشد .  بزرگمهر

آنکس بر خويشتن نگهبان دارد که براي رسيدن به هوس و آرزوهاي کوچک  قدر نيکخويي و جوانمردي را نشکند ، و اگر فزوني و کاميابي بد روزگار را ديد تن به پستي و زبوني نسپارد .  بزرگمهر

بخشنده نيکخوي آن کس است که به بخشش جانش را آراسته گرداند . دور از جوانمردي است که بخشنده بر آن کسي که چيزي به او داده يا خيري رسانده منت نهد .  بزرگمهر

ده چيز بر ده گروه خاصه بر دانش پژوهان نکوهيده است : دروغ گفتن به فرمانروا ، سپهبدي که زر بر سپاه خويش نپراگند ، مرد سپاهي که از پيکار بهراسد ، دانشمندي که چون چيزي در نظرش مطبوع افتد دل به هوس سپارد و از گناه نترسد ، پزشکي که خود بيمار و دردمند شود . تنک مايه اي که به دروغ به سرمايه و دارايي خويش نازد ، سفله اي که بر هر کس که چيزي دارد رشک برد ، خردمندي که زود خشم بود ، و به چيز کسان طمع ورزد ، کسي که رهنمايي از نادان اميد دارد ، و آنکه کارگاه و يا بنيادي عظيم را به کاهلي سپارد ، و بي خردي که خردجوي نباشد . بزرگمهر

آدمي بايد از گناه بپرهيزد ، هر چه را به خويش نمي پسندد به دوست و دشمن خود روا ندارد . بزرگمهر

خرد بر سر جان چون افسري تابنده است و مدارا و مهرباني به قدر همسنگ خرد است . بزرگمهر

آنکه به خداوند پاک و مهربان بيش از دگران اميد و بيم بسته است ، بيش از همه در خور ستايش است . بزرگمهر

روشندل  و نکته دان کسي است که سخنان کوتاه و پر معني بگويد . بزرگمهر

دل  اهل دانش وقتي شاد مي گردد که بردبار بوده و مردم بي شرم را به خويش نزديک نکند . بزرگمهر

زورمندترين  و پر گزنده ترين اهرمن آز است ، که ديوي است ستمکار و دير ساز . بزرگمهر

خردمند  هرگز غم آنچه را  از دستش رفته نمي خورد ، حتي اگر عزيز ترين کسش مرد و وي را به خاک سپرد ، شکسته غم و درد نمي گردد ، ديگر آنکه مرد خردور از ناديدنيها چنان دل مي کند که باد از بيد مي گذرد . بزرگمهر

پادشاهان مردم دوست برگزيدگان پروردگارند . بزرگمهر

مال هم مايه سربلندي و آسايش است ، و هم سبب خواري و پريشاني . اگر به آيين خرد صرف شود آفريننده شادي و برآورنده نام نيک است ، اما اگر بنهند و نخورند يا چنانکه بايد بکار نبرند بهاي سنگ و گوهر شاهوار يکي است . بزرگمهر